• persembe@persembe.com

KÜRESEL KAPİTALİZ VE GÖÇMEN EMEĞİ

Türkiye’de Yedek Göçmen İş Gücü Ordusu
Ekim 2023
200 sayfa

Artı-değer kuramına göre emek ve sermaye arasında sürekli bir çatışma söz konusudur. Kâr, emek sömürüsüne dayanmakta, bu arada bazı emek kategorileri diğerlerine göre daha fazla sömürülmektedir. İşçi sınıfının önemli bir bölümünü oluşturan göçmen işgücü, özellikle de kayıtdışı/kaçak göçmen işgücü, bu bağlamda en savunmasız, en güvencesiz işgücü olarak en fazla sömürülen emek kategorisini oluşturmaktadır.

Marx’ın Yedek İşgücü Ordusu Kuramı’nda da belirtildiği üzere sermaye her zaman emeğin pazarlık gücünü kırarak daha çok kâr elde etmek için artı-değerin kaynağı olan işçi sınıfını kontrol altında tutmayı, bir yandan da emek kategorileri arasında yarattığı hiyerarşik bölünme sayesinde ücretleri baskılayarak kâr maksimizasyonu sağlamayı amaçlamaktadır. Bunun için de Marx’ın deyimiyle her koşulda çalışmaya hazır bir Yedek İşgücü Ordusu’nun elinin altında hazır bulunmasını istemektedir. İşte Marx’ın kendi döneminde bahsettiği ve sermayenin ücret pazarlığında alternatif emek olarak bir köşede durmasını istediği bu Yedek İşgücü Ordusu’nun günümüzdeki karşılığı göçmen işçilerdir. Diğer bir deyişle “Göçmen işçiler” neo-liberal küresel kapitalizmin Yedek Göçmen İşgücü Ordusu’dur. Sermayenin kârını güvence altına alabilmek için emek piyasasını parçalara bölerek işgücünü ve ücret maliyetlerini kontrol ettiği Böl-Parçala-Yönet stratejisi aslında, neo-liberal süreçte göçmen emeğinin denetimine yönelik uygulanan devlet politikalarının özünü yansıtmaktadır.

Bu kitapta, teorik referans olarak Marx’ın Yedek İşgücü Ordusu Kuramı’nda vücut bulan Emeğin Emeğe Kırdırılması olgusu, günümüz kapitalizmine uyarlanmakta ve bu bağlamda göçmen işçiler Yedek Göçmen İşgücü Ordusu olarak konumlandırılarak, göçmen emeğinin küresel kapitalizmdeki rolü sorgulanmaktadır. Özellikle bugün hâkim olan neo-liberal kapitalist sistemde düzensiz göç kapsamında artış kaydeden kayıtdışı göçmen işgücü sorunu küresel bağlamdan kopmadan ama Türkiye’nin kendine özgü koşullarında ele alınmaktadır. Ayıca çalışma boyunca konunun dünya kapitalizmi bağlantısı ve emek-sermaye çatışmasına dayanan boyutu da göz ardı edilmemektedir. Aynı şekilde yapılan analiz esas olarak neo-liberal dönemle sınırlı olmakla birlikte, kapitalizmin geçirdiği tarihsel süreçlerden bağımsız bir yaklaşımın eksik ve yetersiz olacağı düşünülerek, makalede tarihsel ve bütünsel bir yaklaşım benimsenmektedir.

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ
YAZAR HAKKINDA
KISALTMALAR
GİRİŞ
Yedek – İş Gücü Ordusu Kuramı Çerçevesinde Göçmen Emeğinin Kapitalist Sistemdeki İşlevinin Açıklanması
Yedek – İş Gücü Ordusu Kuramı ve Göçmen İş Gücü
Tarihsel Süreçte Göç Motivasyonu’nun Değişen Niteliği, Düzensiz Göçler ve Neo-Liberal Sermaye Birikim Rejimi’nde Kayıt Dışı Göçmen İş Gücünün İşlevi
Bölgesel ve Sektörel Dağılımlarına Göre Türkiye’de Kayıt-Dışı Göçmen İşçilerin Genel Profil ve Çalışma Koşulları
Türkiye’de Genel Olarak Düzensiz Göçmenlere Özel Olarak ise Suriyeli Göçmenlere Ait Göç İdaresi Başkanlığınca Yayınlanmış Bazı Önemli İstatistik Veriler
1 – Tarımda Çalışan Kayıt Dışı Göçmen İşçiler
2 – İnşaat Sektöründe Çalışan Kayıt Dışı Göçmen İşçiler
3 – Tekstil/Konfeksiyonda Çalışan Kayıt Dışı Göçmen İşçiler
4 – Turizm ve Eğlence Sektöründe Çalışan Kayıt Dışı Göçmen İşçiler
5 – Ev İşinde Çalışan Göçmen Kadın İşçiler
6 – Seks İşçisi Olarak Çalışan Göçmen Kadınlar
7 – Çocuk Göçmen İşçiler
Türkiye’de Suriyeli Göçmenlerin Özel Konumu
Türkiye’de Göç Yönetimi Kayıt Dışı Göçmen İşçi İstihdamına Karşı  Resmi Tavır ve Bunun Gelişmiş Kapitalizmin Göç Yönetimi ile Bağlantısı
Göçmen Emeği ve Özellikle Kayıt Dışı Göçmen İstihdamına ve Göçmen İş Gücünün Örgütlenmesine Karşı Dünyada ve Türkiye’de Sendikaların Tutumu
Türkiye’ye Yönelik Uluslararası Göç Hareketi ve “Göçmen Emeği” Üzerine Bazı Önemli Vurgulamalar
GENEL DEĞERLENDİRME
KAYNAKÇA
RAPORLAR

KİTAPTAN BİR ALINTI 

İş gücünün bu şekilde hiyerarşik olarak kategorileştirilmesi, sermayenin ve Kapitalist devletlerin ihtiyaçları doğrultusunda, işlerine geldiği ölçüde çeşitli alt kategorilerde de sürdürülebilmektedir. Sermayenin “Kâr’ını” güvence altına alabilmek ve “Kâr Maksimizasyonu” sağlamak için emek piyaasını parçalara bölerek iş gücünü ve ücret maliyetlerini kontrol ettiği bu “Böl-Parçala-Yönet” taktiği/stratejisi, aslında neo-liberal süreçte, göçmen emeğinin denetimine yönelik uygulanan devlet politikalarının özünü yansıtması açısından önemli bir örnektir.