• persembe@persembe.com

HAVA OYUNLARI

Nisan 2011
Yayına hazırlayan: Celali Yılmaz
161 sayfa

İlk borsa başkanı Abidin Paşa’nın yatırımcılara tavsiyeleri nelerdi?

Osmanlı Borsası’nda vadeli işlem ve opsiyonlar var mıydı?

Osmanlı Borsası’nda kaç çeşit finansal işlem yapılırdı?

Abidin Dino, Ankara’daki Abidin Paşa semti ya da Adaana’daki Abidin Paşa Caddesi’nin Türk finans tarihi ile alâkası nedir?

Abidin Paşa’nın 1874 yılında yazdığı “Hava Oyunları Risalesi”nin günümüz diline çevrildiği bu çalışmada, yukarıdaki soruların cevaplarını ve büyük resimde Osmanlı Borsası”nın son derece canlı bir tasvirini bulacaksınız.

……….

Dr. Celali Yılmaz

1969 yılında Malkara, Tekirdağ’da doğdu. İstanbul Maliye Meslek Lisesi (1987) ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdi (1991). Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Sermaye Piyasası ve Borsa bölümünde yüksek lisans (1996), Bankacılık bölümünde doktora (2001) yaptı. 1997-1998 yıllarında University of Pennsylvania, Wharton School of Finance’de lisansüstü eğitim ve araştırmalarda bulundu.

Sermaye Piyasası Kurul’na 1991 yılında meslek personeli sınavıyla Denetçi Yardımcısı olarak girdi. Sırasıyla Uzamn, Başuzman, Piyasa Gözetim ve Denetleme Dairesi Başkanı olarak görev yaptı. Halen aynı kurumda İstanbul Temsilcisi unvanıyla bulunmaktadır.

Sermaye Piyasasında Vergilendirme (1995) ve Osmanlı Anomim Şirketleri (2011) konusunda basılmış iki kitabı ile sermaye piyasası, finans tarihi ve koleksiyonculuk konularında değişik yerlerde yayımlanmış makale ve çevirileri bulunmaktadır.

Evli ve bir çocuk babasıdır. Osmanlıca öğrenmeye 1999 yılından beri çalışmaktadır.

………..

Dersaâdet Tahvilât Borsası Komiseri Abidin Bey’in “KONSOLİDENİN HAVA OYUNLARIYLA SÂİR MUAMELÂT HAKKINDA MÜSTAKRAZÂT-I MALİYYEYE DÂİR RİSALEDİR” adlı eseri

İÇİNDEKİLER

Sunuş
Önsöz
Giriş
Literatürde “Hava Oyunları” Risalesi
Çeviri Dili Hakkında Notlar
Abidin Bey”in “Hava Oyunları” ve Joseph de la Vega’nın “Karışıklığın Karmaşası”
Abidin Paşa
KONSOLİDENİN HAVA OYUNLARIYLA SÂİR MUAMELÂT HAKKINDA MÜSTAKRAZÂT-I MALİYYEYE DÂİR RİSALEDİR
I. Finansal İşlem Türleri
Başlangıç
1. Almak
2. Satmak
3. Repor
4. Depor
5. Bahşiş
6. Setilanc
7. Duble
8. Arbitraj
Takas İşlemleri
Peşin İşlemler
Hava Oyunlarıya Uğraşmanın Sonuçları
II. İç ve Dış Borçlanmalar (Müstakrazât ve Düyûnât)
A. Dış Borçlanmalar (Müstakrazât)
Devlet Borçlanmalarında Anaparanın Geri Ödenmesi
Anaparanın İadesinde Kur’a Usulünnün Uygulanması
Osmanlı Devleti”nin 1854-1874 Yılları Arasındaki Dış Borçlanmaları
B. İç Borçlanmalar (Düyûnât-ı Dâhiliyye)
İç Borç Senetlerinin Türleri
Rumeli Demiryolları Borçlanması
Netîce
İhtâr
Kaynakça
Endeks

KİTAPTAN BİR ALINTI

Bu surette bunu da ilâve ederiz ki, havanın oynanmasından ortaya çıkan davalar düzenli mahkemelerde asla görülmeyip keemleyekûn (hükümsüz, geçersiz) hükmündedir. Bu türlü mahkemeler Borsa Meclisi”nde görülür ve Borsa Meclisi”nin vereceği kararı hangi taraf kabul etmez ise Borsa’dan tard (ihraç) olunur. Başka ceza yoktur. Yani hapis ve tazyik olunmaz.

Bununşla beraber, Borsa”dan tard olmamak için Borsa Meclisi”nini kararlarını herkes tam itâatla kabûl eder ve hâriçten olanlar oynayacakları miktar için akçeyi mubâyaacılara (aracılara) “kaporo” namıyla peşînen vereceklerinden, onlar dahi kaybedecekleri akçeyi bittabi” ellerinde tutamazlar ve böylece Borsa Meclisi”nin kararlarına tâbi olmuş olurlar.

Öncelikle, konsolidin bu hava muamelâtı hangi mahalde ve kimler marifetiyle icrâ olunduğunun açıklanması gerekir. Avrupa’da birkaç yerde “borsa” tabir olunur özel yerler vardır ki, yerel hükûmetin düzenleme ve onayıyla her ne kadar borsa içinde tedavülü kabûl olunmuş hisse senetleri ve borçlanma tahvilleri var ise, yalnız onlar borsa içinde işlem görür. Der-aliyye’de birkaç sene evvel böyle bir borsa mahlli bile olmayıp, Havyar Han”ı gibi bazı yerlerde “fonda” muameleleri icrâ olunur idi. Daha sonra, HükÛmet-i Seniyye tarafından inşâ ettirilip Mekteb-i Sanayi’ye terk olunmuş olan “Komisyon” nam han içinde büyük bir salon yapılıp, işbu salon İstanbul”un borsası olmuştur.