persembe – Persembe.com

30 Mar 0

İki Atın Kıçı

Bugünleri çok iyi anlatan enfes bir hikâye:

ABD demiryollarında iki ray arasındaki standart genişlik 1,44 metredir. Bu garip rakkamı kim seçmiş, niye seçmiş?

Çünkü İngiltere’de demiryolları böyle inşa edilmişti ve ABD demiryolları İngiliz gurbetçiler tarafından inşa edildi.

Peki İngilizler niye öyle inşa etmişler? Çünkü ilk demiryolu hatları, demiryolu öncesi tramvayları inşa eden aynı kişiler tarafından inşa edildi ve kullandıkları ölçü buydu.

Peki onlar niye bu ölçüyü kullandı? Çünkü tramvayları inşa edenler, o tekerlek aralığını kullanan at arabalarının yapımında kullandıkları aynı teçhizatı ve aletleri kullandılar.

Peki at arabalarında neden bu kadar garip bir tekerlek aralığı vardı? Başka bir boşluk kullanmayı deneselerdi, İngiltere’nin o eski, kasabalararası yollarında tekerlekleri kırılırdı, çünkü yerdeki tekerlek izlerinin aralığı buydu.

Öyleyse bu eski, bozuk yolları kim inşa etti? Avrupa’daki (ve İngiltere’deki) ilk uzun mesafeli yollar Roma İmparatorluğunun askeri birlikleri için inşa edildi. O zamandan beri de kullanımdalar.

Ya yoldaki tekerlek izleri? O ilk izleri Roma savaş arabaları oluşturdu.

Peki Roma İmparatorluğunun savaş arabalarının tekerleklerinin arasındaki mesafe niye o kadardı? O savaş arabaları, arabayı çeken iki atın kıçına yer bırakacak kadar geniş yapılmıştı.

Yâni, bugün ABD demiryollarında kullanılan iki ray arasındaki standart genişlik iki atın kıçına göre tasarlanmıştır.

Bitmedi…

Bugün fırlatma rampasında oturan bir Uzay Mekiği’ne baktığımızda, ana yakıt deposunun yanlarına tutturulmuş iki büyük güçlendirici roket görürüz. Bunlar Katı Roket İticileridir (KRİ). Bu KRİ’ler, artık Amerikan uzay ve savunma teknolojisi devi Northrop Grumman’ın sahibi olduğu eski Thiokol şirketinin Utah’taki tesislerinde inşa ediliyor. KRİ’leri tasarlayan mühendisler onları biraz daha geniş yapmayı istemişlerdi ama KRİ’lerin fabrikadan fırlatma alanına trenle gönderilmesi gerekiyordu. Fabrikadan gelen demiryolu hattı dağlardaki bir tünelden geçmek zorundaydı. KRİ’ler o tünele sığmak zorundaydı. Tünel, iki ray arasındaki mesafeden biraz daha geniştir ve iki ray arasındaki mesafe iki atın kıçı kadar geniştir. Yâni, muhtemelen dünyanın en gelişmiş ulaşım sistemi olan uzay mekiğinin ana tasarım özelliği, iki bin yıl önce iki atın kıçının genişliğiyle belirlenmiştir.

persembe

Uncategorized

4 Şub 0

4 Şubat – Facebook

17 yıl önce (2004) bugün, Mark Zuckerberg sosyal medya internet sitesi Facebook’u faaliyete geçirdi.

Zuckerberg, Harvard Üniversitesi’nde okurken 2003 yılında “Facemash” diye bir internet sitesi yapmıştı. Site okul rehberini kullanarak iki öğrencinin resmini yan yana koyup hangisinin daha seksi olduğunu soruyordu. Siteye daha birinci saatte 450 ziyaretçi girip 22 bin izleme yaptı ama birkaç gün sonra okul idaresi tarafından kapatıldı. Zuckerberg güvenlik riski yaratma, telif haklarını ihlâl etme ve özel yaşam haklarına uymama suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı ama nihayetinde suçlama geri çekildi.

Face book tabiri aslında öğrencilerin foto ve kişisel bilgilerinden oluşan rehberi tasvir ediyor. 2003’de Harvard’da bu rehber sadece kâğıt olarak vardı. Zuckerberg öğrenci gazetesine verdiği mülakatta koca okulun bunu çevrim-içi yapmak için neden 2 yıla ihtiyacı olduğunu anlayamadığını ve kendisinin bir hafta içinde yapabileceğini söyledi. Ocak 2004’te tamamlayıp bir başka Harvard öğrencisi olan Eduardo Saverin ile $1000’er yatırarak 4 Şubat’ta da siteyi açtılar.

persembe

Uncategorized

29 Oca 0

AÇIĞA SATIŞ YASAKLARI DOĞRU MU?

Dünyadaki tüm düzenleyici otoriteler piyasalar aşırı “çalkantılı” dönemlere girdiğinde açığa satışı yasaklıyor veya kısıtlamalar getiriyorlar. Manipülasyon ve sahtekârlığın önüne geçmek için bu önlemler haklı olabilir ancak bu yasakların yanlış olduğuna dair son derece geçerli argümanlar var:

1. Açığa satışlar düşen (hasta) piyasaların en etkili ilacıdır.

2. Piyasalarda adil fiyat tespitinin en etkili aracıdır.

3. Yanlış fiyatlamayı ve analistlerin, denetleyicilerin ve yatırımcıların göz ardı etme eğilimine girdiği piyasa balonlarını önler.

4. Likiditeyi artırır.

5. Hedging mekanizmasını mümkün kılar.

6. Fiyat şişirme manipülasyonlarını önler.

7. Açığa satış yapan kişi pozisyonunu kapatacağı zaman nasıl olsa alım yapacağı için aslında piyasaların normal döngüsüne girmesine yardımcı olur. Sağlam şirketler aynı nedenden (sonunda alım yapılacağından) ötürü aslında açığa satışlardan fayda sağlarlar.

8. Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin ve piyasaların dürüst olmasını sağlar.

9. Tarih hisselerinin açığa satışından şikâyet eden şirketlerin genelde sağlıklı olmadığına işaret eder (ör. Yale profesörü Owen Lamont 2004 yılında açığa satış yapanlara karşı yasal işlem tehdidi savuran 266 şirketin izleyen yıl içinde piyasanın %2 altında performans gösterdiğini buldu).

10. Açığa satış yasağı bir ahlâk ve adalet sorunu da yaratmaktadır. Yükselen piyasalarda serbest bırakıp düşen piyasalarda yasaklamak yatırımcının düzenleyici otoriteye karşı güvenini de sarsar. Bu, yağmurlu havada şemsiyesini geri isteyen bankacıya benzer.

11. Açığa satış zaten hayli riskli ve profesyonellerin veya finansal okur yazarlığı yüksek olan yatırımcıların başvurduğu bir yöntemdir.

12. Açığa satış yasağı gerektiren “çalkantılı” dönemin açık ve net bir tarifi yapılmamış ve yatırımcıya iletilmemiş olması gri alan yaratmaktadır. Aslında en çok açığa satışa gerek duyulduğu zaman bu “çalkantılı” dönemdir.

persembe

Uncategorized

9 Oca 0

Döviz Kurunu Ne Belirler?

Bir ülkenin parasının diğer paralara karşı değerini belirleyen iki ana unsur vardır. Bunların matematiksel olarak açıklanabilen birincisi, söz konusu iki ülkenin enflasyonu (veya faiz oranları) arasındaki farktır. Enflasyonu, faizi yüksek olan paranın düşük olanla arasındaki % fark kadar değer kaybetmesi beklenir. Nitekim bankaların kote ettiği forward kurlar da bu farka bakarak hesaplanır.

Kurları etkileyen ikinci unsur da ekonomik, siyasi, jeopolitik, sosyal, hukuki, yönetimsel ve daha birçok gelişmedir. Bu gelişmeler her an değişir ve özellikle kısa vadede öngörülebilmeleri son derece zordur.

Ekonomistlerden akademisyenlere, ekonomi yorumcularından piyasa gurularına, insanların çıkıp doların “gerçek”, “olması gereken”, “adil” değeri şu olmalıdır, şuradan geri döner, burada desteği direnci var demesi sadece onların bu öngörülmesi zor unsurlara istinaden sahip oldukları görüşleri yansıtır ve matematiksel bir dayanağı olmadığı gibi yanılma payı çok yüksektir.

Nitekim, Türk Lirası’nın ABD Doları’na karşı bir yıllık seyrini gösteren bu grafikte kurun yıl içinde çok farklı yerlere gitmiş olmasına rağmen yılı takriben YİÜFE artışı oranında bir değer kaybıyla kapadığına işaret etmektedir.

Bu bile sadece gelişmelerin etkisiyle ortaya çıkmış rastlantısal bir sonuçtur. Türk Lirası’nın ABD Doları’na karşı YİÜFE veya bilimsel enflasyon (faiz) farkları kadar değer yitireceği de garanti değildir. Buna bir de yukarıda sıralanan öngörülemez piyasa gelişmelerini eklerseniz, yatırımcıların, şirketlerin, döviz riski taşıyanların kimin ne yorum yaptığına ne kadar kulak vereceklerini iyi değerlendirmeleri gerekir.

persembe

Uncategorized

18 May 0

Bugünün ekonomik eko-sistemi

Yunanistan’da küçük bir sahil kasabasına zengin bir turist gelir. Bir otele girer. Resepsiyona 300 euro bırakır ve yukarı çıkıp odalara bakmak istediğini, beğenmezse parasını geri alacağını söyler. Turist yukarı çıkıp yavaş yavaş üst kattaki odaları kontrol ederken, otel sahibi 300 euroyu alıp aceleyle kasaba koşar ve ona olan borcunu öder.

Kasap, otelciden aldığı parayla çiftçiye gider Ondan veresiye aldığı etin parasını öder.
Cebine 300 euroyu koyan çiftçi doğruca benzin istasyonuna gider İstasyon sahibine ödeme yaparak traktörünü çalıştırmak için açtığı borcu kapatır.
Benzin istasyonu sahibi, çiftçiden aldığı bu para ile kasabanın fahişesine gider ve onda açtığı veresiyeyi kapatır.
Eline 300 euroyu alan fahişe, doğruca otelin yolunu tutar Otel sahibine olan borcunu resepsiyona bırakır.
Otel sahibi, daha resepsiyondan parayı almadan turist aşağı iner. Odaları beğenmemiştir. Parasını alır ve çıkıp gider.

Kimse bir sent bile kazanmamıştır. Ama tüm kasabalı borçlarını ödemiş, geleceğe umutla bakmaktadır.
HAZİRAN MAYIS’TAN DAHA İYİ OLACAK….

persembe

Uncategorized

9 Nis 0

Infographics

SATRANÇ: Ülke Ratingleri (İlk 30) (Kaynak: FIDE)

1	Rusya
2	ABD
3	Çin
4	Hindistan
5	Ukrayna
6	Ermenisyan
7	Azerbeycan
8	Macaristan
9	Fransa
10	Polonya
11	Almanya
12	Hollanda
13	İspanya
14	İngiltere
15	İsrail
16	Çekya
17	Norveç
18	Hırvatistan
19	Gürcistan
20	Arjantin
21	Sırbistan
22	Romanya
23	Yunanistan
24	Türkiye
25	Bulgaristan
26	Beyaz Rusya
27	İran
28	Peru
29	İsveç
30	Danimarka

İKEA Mağazaları:

Bayrak renkleri:

150+ mt. gökdelen sayısı:

Kadın Başkan/Başbakanı olmuş ülkeler:

Avrupa’da prizler:

Yeni küresel modamız: BLACK FRIDAY

EN BÜYÜK YUMURTA ÜRETİCİLERİ:
Çin, ABD, Hindistan, Japonya, Meksika, Brezilya, Endonezya, Türkiye, Fransa, Almanya

Hayvanlar üzerinde kozmetik test yapmanın yasak olduğu ülkeler:

Dünyada Berlin, Londra, Paris isimli yerler:

BM Güvenlik Konseyi Veto Gücü

En vetocular:

Rusya 143
ABD 83
Birleşik Krallık 32
Fransa 18
Çin 16

Darbeyle gelen hükümetleri olmuş ülkeler.

Bir zamanlar Büyük Britanya İmparatorluğu

Bezos’tan daha fakir olan ülkeler (GSYİH)

Bir ABD başkanıın hiç gitmediği yerler:

Periyodik cetveldeki elementleri bulan ülkeler:

Birleşik Krallık 24
ABD 21
İsveç 20
Almanya 19
Fransa 17
Rusya 9
Avusturya 3
Danimarka 2
İspanya 2
İsviçre 2
Finlandiya 1
İtalya 1
Romanya 1

Papağanların yaşadığı yerler…

Buzlar erirse Antarktika…

En Çok Fotoğrafı Çekilen Yerler

Kahve Tüketimi…

Silah sahipliği…

Soldan trafik…

Bu dairenin içinde yaşayanların nüfusu dışardakilerden daha fazla…

Data linki için buraya tıklayınız.

Dünyanın geldiği noktayı biraz da bu açıklamıyor mu?
Bayrağında insan olan tek ülke Belize (Malta’nınkinde de var ama haçın içindeki atında ejderhayı kılıçtan geçiren Aziz George’un resmi Belize’ninkindekiler gibi pek de barışçıl gözükmüyor).

En Çok Satan Akıllı Telefon:

Dünya GSH’sinin yarısı burada:

Data linki için buraya tıklayınız.

Data linki için buraya ve buraya tıklayınız.

Data linki için buraya tıklayınız.

UIC – International Union of Railways (Uluslararası Demiryolları Birliği)

Data linki için buraya tıklayınız.

SIPRI: Stockholm International Peace Research Institute (Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü)

Data linki için buraya tıklayınız.

Coğrafmanya:

Türkiye Çin’e Portekiz’e olduğundan daha yakın.
Türkiye’nin en kuzeybatısından Baltık Denizi’ne olan mesafe, en güneydoğusuna olan mesafeden daha kısa.