Haziran 2020
572 sayfa
Corona’dan Borsalara, Osmanlı’dan Google’a
Bugün dünyanın gayri safi hasılası $80 trilyondan fazla. Kişi başı $10 binden fazla düşer. Düşmüyor ama. 2.153 adet dolar milyarderi var. Servetlerinin toplamı dünyanın gayri safi hasılasının %10’undan fazla ($8,7 trilyon). İlk 25’in serveti $1,5 trilyon. Dünyadaki 4,6 milyar kişinin parasını toplasanız bu 2.153 milyarderin parası kadar etmiyor. Öte yandan, 1,5 milyar kişi günde $1’le geçinmeye çalışıyor. Dünyanın yarısı (neredeyse 4 milyar kişi) günde $5,50’nin altında bir parayla yaşam savaşı veriyor.
Bir şeyleri yanlış yapıyoruz ama o yanlışı düzeltmek için de bir şey yapmıyoruz. Aynı yanlışı tekrar tekrar yapıyor, aynı filmde aynı baş rolü oynamaya devam ediyoruz. Kafamızı çevirip son oynadığımız filmi izlesek belki derinlerde bir yerde bir sızı duyarız. İşte bu kitap o filmi tekrar izlemek için küçük bir dürtükleme. Paranın döndürdüğü dünya güneşin etrafını 365 günde dönüyor. Gün doğuyor para, gün batıyor para. Tarihin sayfalarında her gün neler olduğunu okuyacağız biraz sonra. Her gün parayla alâkalı. Aşkım parayla. Lânet olası parayla.
KİTAPTAN BİR ALINTI:
2005 yılında Çin’in Konut ve Kentsel/Kırsal Gelişim Bakanlığı, ülkenin gelişimine ön ayak olmaları ve bu hedefe paralel olarak alt yapı, finansman, eğitim, toplumsal refah, sağlık, iş hayatı ve kentsel plânlamada modernizasyon ve entegrasyonun sağlanması için “Ulusal Merkez Kentler” kavramını ortaya attı ve pilot olarak dokuz kenti belirledi.
Bu dokuz kentin belediye sınırlarındaki toplam nüfus 150 milyonu geçiyordu: Pekin (21,7 milyon), Tianjin (15,57m.), Şanghay (24,18m.), Çongking (30,75m.), Çengdu (16,05m.), Guangju (14,5m.), Wuhan (10,89m.), Jengju (9,88m.) ve Çangan (9,06m.). İşte bunların arasındaki Wuhan kenti Orta Çin’in en büyük kenti ve Çin’in 11’inci büyüğü. Bir ara başkentlik bile yaptı.
Kent, hem Asya’nın en uzun, dünyanın da 3’üncü en uzun ırmağı Yangtze’nin üzerinde kurulduğu, hem Çin hatitasının tam ortasında yer aldığı hem de dünyanın en büyük güç istasyonu Üç Boğaz Barajı’nın yanında yer aldığı için bir ulaşım ve ticaret merkezi. Hatta Wuhan’a bazen Çin’in Chicago’su deniliyor. Kentte birkaç büyük üniversite, yüzlerce araştırma enstitütüsü, binlerce yüksek teknoloji şirketi ve bir otomobil fabrikası var. Fortune Dergisinin Global 500 listesindeki 230 şirketin orada yatırımı var.
Böyle bir ticaret merkezinin elbette devasa bir pazarı var. İsmi Huanan Deniz Ürünleri Pazarı ama orada sadece deniz değil tüm hayvancılık ve tarım ürünleri satılıyor. Kent Çin’in gelişmesi için pilot olarak seçilmiş ve ticaret ve sanayide müthiş gelişmiş ama bu pazar yeri tam bir facia.
Dehşet verici hijyen koşullarında yarasa, deve, timsah, eşek, köpek, tilki, koala, maymun, deve kuşu, tavuz kuşu, geyik, kaplumbağa, kurt yavrusu, porsuk, su samuru, kunduz, kertenkele, karıncayiyen, sülün gibi hayvanlar satılıyor. Domuzlar, tavuklari tavşanlari koyunlar, yılanlar, sıçanlar yerlerde kesiliyor; yerler, masalar kan ve sinek içinde. O masalarda sebze, mezve, karides, yengeç peynir, süt satlıyor. Bir de batıl inançların çağırdığı köbek balığı yüzgeçleri, gergedan boynuzları, kaplan kemikleri, inek bağırsakları, sülükler, akrepler, köpek yumurtalıkları, karıncayiyen pulları, geyik penisleri var. Koku bütün kente yayılıyor. Kafesteki ayıların midelerine soktukları şırıngayla safra kesesi suyunu çekip satıyorlar.
Pazar yer, 50 bin m2 büyüklüğünde, binden fazla satıcısı var. Her gün yüzbinlerin gelip geçtiği Hankou Tren İstasyonu’nun da yanı başında. Pazar yerini de yüzbinler ziyaret ediyor.
İşte 17 Kasım 2019 tarihinde o pazar yerinden 55 yaşında bir adam geçiyor. O dehşet verici koşullarda bir virüs kapıyor. Kimliği açıklanmıyor. Hatta yıl sonuna dek, virüs kaptığı da. O adam daha çok tarih yazacak olan Corona virüsünün ilk kurbanı. Huanan Pazarı bir buçuk ay sonra, 1 Ocak 2020’de kapatılıyor.